پروتز دندان و انواع آن

پروتز به یک عضو مصنوعی گفته می شود که می تواند به جای یکی از اعضای اصلی بدن انسان به کار رفته و نقش آن را بازی کند. پروتز دندان نیز به جای دندان های از دست رفته قرار می گیرد و در عمل جویدن به شخص کمک می کند. البته تکمیل طرح لبخند و زیباسازی ظاهر را هم به عنوان یکی از مزیت های آن نباید فراموش کرد. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع پروتز پرداخته و مزایا و عوارض هر یک را توضیح دهیم.

پروتز دندان و انواع آن

معرفی انواع پروتز دندان

به طور کلی، پروتز دندان دارای انواع مختلفی است که در دو دسته اصلی ثابت و متحرک ساخته می شوند. هر کدام از این گونه های پروتز دندان نیز قسمت بندی ها و ویژگی های خاص خود را دارند. در ادامه به ویژگی ها و دسته بندی های آن ها اشاره خواهیم کرد.

پروتزهای دندانی ثابت

پروتز دندان ثابت یعنی گونه ای از پروتز یا دندان که پس از قرارگیری در داخل دهان، فرد نمی تواند آن را از دهان خود بیرون آورد و تنها دندانپزشک قادر است در صورت لزوم آن را خارج نماید. پروتز ثابت خود دارای دو نوع مختلف است. گونه ای از این نوع پروتز متکی بر دندان نامیده می شود و دسته دیگر پروتزهای ثابتی هستند که بر ایمپلنت متکی شده اند.

استفاده از پروتز دندانی ثابت در بسیاری از موارد قابل انجام است. از این نوع پروتز دندانی می توان برای دندان هایی که به صورت جزیی از دست رفته اند و یا حتی برای حالتی که دهان کاملا از دندان خالی شده است استفاده نمود. در مورد طرفداران پروتز دندان ثابت این امکان وجود دارد که با استفاده از هشت ایمپلنت در فک بالا و به کار بردن هشت ایمپلنت در فک پایین به راحتی به دندان هایی مشابه با دندان های طبیعی خود دست پیدا کنند.

از انواع پروتزهای ثابت می توان به روکش دندان و بریج های دندانی اشاره کرد که به دلایل مختلفی بر روی دندان ها چسبانده می شوند. از آن جا که این نوع پروتزها بر روی دندان ها ثابت شده و امکان خارج کردن آن ها از دهان وجود ندارد، به آن ها پروتز ثابت گفته می شود.

پروتز دندانی ثابت معمولا با چسب مخصوص و یا پیچ در دهان ثابت می شود که این کار تنها باید توسط یک دندانپزشک متخصص انجام گیرد.

پروتز دندان و انواع آن

روکش ها یا بریج چگونه به کار می روند؟

دسته ای از پروتزهای ثابت همان بریج های معروف دندانی هستند که از جنس های مختلفی ساخته می شوند. بریج های دندانی برای افرادی مناسب هستند که بخشی از دندان های خود را از دست داده باشند، ولی تعدادی دندان در اطراف ناحیه خالی از دندان آن ها باقی مانده باشد. در این صورت، دندانپزشک باید بریج ساخته شده را با تراش دادن دندان های دو طرف ناحیه، نصب کرده و در اصل یک پل ایجاد کند. به این ترتیب، شخص به راحتی می تواند ناحیه خالی را پر کرده و مشکل جویدن غذا را رفع نماید.

روکش ها یا بریج سرامیکی متکی به فلز که به اختصار PFM نامیده می شوند، باید با استفاده از یک چارچوب فلزی به کار گرفته شود. در واقع، قبل از هر چیزی یک فریم فلزی از جنس هایی نظیر طلا، پالادیوم یا تیتانیوم ساخته می شود تا روکش یا بریج بر روی آن نصب گردد. در نهایت یک لایه از سرامیک که مخصوص ساخت دندان است به فریم اولیه متصل می شود. به این ترتیب، ظاهر پروتز و سطحی از آن که برای جویدن به کار می رود بازسازی خواهد شد.

پروتز دندان و انواع آن

پروتز دندان متحرک

پروتز دندانی متحرک به آن دسته از پروتزها اطلاق می گردد که شخص می تواند آن را به منظور تمیز کردن و شستشو یا هر دلیل دیگری، به راحتی از دهان خارج کند. این نوع پروتز دندان نیز همانند پروتز ثابت انواع مختلفی دارد.

یکی از انواع پروتز دندان متحرک، دنچر یا دست دندان است. برخی از پروتزهای متحرک نیز عملکرد معمولی داشته و قبل از آن که ایمپلنت به عنوان بهترین جایگزین دندان های دائمی ظهور کند، این نوع پروتزهای متحرک به کار می رفته اند؛ این نوع پروتز دندان همان پلاک یا دنچر است. پروتزهای متحرک می توانند متکی بر  ایمپلنت هم باشند که اصطلاحا اوردنچر نیز نامیده می شوند.

پروتزهای متحرک برخلاف پروتزهای ثابت که در دهان فیکس می شوند، حالت لقی داشته و به همین دلیل، فرد برای استفاده از آن ها، مخصوصا در روزهای اولیه راحتی دندان های طبیعی خود را ندارد. این مساله بخصوص به هنگام خوردن غذا و جویدن مواد غذایی ممکن است بسیار آزاردهنده باشد.

پروتز دندان و انواع آن

استفاده از پروتز متحرک بر پایه ایمپلنت یا اوردنچر

همان طور که اشاره شد در بین پروتزهای متحرک نوعی از پروتز دندان وجود دارد که بر پایه ایمپلنت ساخته شده و در دهان نصب می گردد.. در این صورت دست دندان تقریبا به حالت ثابت در آمده و تحرک کمتری نسبت به قبل از خود نشان می دهد. به این نوع پروتز دندان متحرک که بر پایه ایمپلنت ساخته می شود، اوردنچر می گویند. نصب اوردنچر به دو تا چهار ایمپلنت در فک پایین و چهار ایمپلنت در فک بالا نیاز دارد.

به این ترتیب، اگر می خواهید پروتز متحرک داشته باشید ولی تا حد امکان از لق بودن آن در دهان جلوگیری کنید، بهترین کار استفاده از اوردنچر یا پروتز دندان متحرک متکی بر ایمپلنت خواهد بود.

پروتز دندان و انواع آن

استفاده از پروتز کامل یا دست دندان

از قدیم برای فردی که تمام دندان های خود را به صورت کامل از دست داده بود، بهترین راه استفاده از دست دندان بوده است. بعدها با ظهور ایمپلنت و کاشت دندان، استفاده از این نوع پروتز متحرک محدودتر شد. با این حال، به واسطه قیمت مناسب تر و آماده شدن سریع تر آن، هنوز طرفداران خود را دارد.

دست دندان هایی که امروزه توسط دندانپزشکان توصیه می شوند، یا به صورت معمولی هستند و یا به شکل لثه نرم ساخته می شوند. در هر حال، تمامی آن ها دارای دو بخش اصلی لثه و دندان هستند که بخش لثه پروتز به رنگ صورتی است. مهم ترین قسمت دست دندان همان لثه صورتی رنگ آن است که باید بسیار محکم ساخته شود تا بتواند بیشترین بازده را برای صاحب خود داشته باشد.

فرم لثه نرم پروتز کامل کمی با نوع معمولی آن متفاوت است. در این نوع پروتز، یک لثه نرم در نظر گرفته شده که ضخامتی در حدود یک تا 2 میلی متر داشته و در زیر لثه سخت پروتز به کار می رود. با اینکه قسمت لثه نرم پروتز دندان به بهبود التهابات ناشی از قرار گرفتن پروتز در دهان کمک می کند، اما لازم است بدانید این نوع پروتز دردسرهای خاص خود را دارد.  در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، پروتز دندان می تواند زمینه را برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم کرده و از این نظر عوارض جدی برای بیمار در پی داشته باشند.

پروتز دندان و انواع آن

استفاده از پروتز دندانی پارسیل

شاید در بین دوستان و آشنایان تاکنون اصطلاح “دندان تکه ای” را شنیده باشید. دندان تکه ای که در اصطلاح دندانپزشکی تحت عنوان پروتز دندانی پارسیل شناخته می شود، در اصل برای پوشاندن بخشی از فک به کار می رود که دندان های خود را ازدست داده است. این نوع پروتزها می توانند در هر اندازه ای ساخته شوند و برای اینکه در دهان نصب شوند باید به دندان های دیگر متکی باشند. پروتز دندانی پارسیل انواع مختلفی دارد که عبارت اند از:

• پروتزهای دندان تمام اکریل: پروتزهای اکریل که فلیپر هم نامیده می شوند، برای حالتی مناسب هستند که مثلا فرد تحت درمان ایمپلنت قرار گرفته و تا زمان تکمیل درمان مجبور است از آن استفاده کند. بنابراین فلیپر نوعی درمان موقت به حساب می آید و نمی توان برای طولانی مدت از آن استفاده کرد.
• پروتزهای کروم کبالت: برخی از افراد ممکن است به هر دلیلی، دندان های انتهایی خود را از دست داده باشند. این گونه اشخاص برای گذاشتن پروتزهای ثابت، هیچ دندان پایه ای ندارند. در چنین مواردی، استفاده از پروتز کروم کبالت به بیمار توصیه می شود.

به طور کلی، پروتزهای پارسیل از ترکیبات آکریل ساخته شده اند که با آلیاژهای فلزی همراه هستند. فلزهایی که در ساخت پروتزها به کار رفته اند عمدتا از آلیاژهای کروم و کبالت هستند. این فلزهای پروتز به هنگام نصب در اطراف دندان های مجاور ناحیه خالی از دندان قرار می گیرند و در ظاهر فرد مشخص می شوند. به همین دلیل، برای اشخاصی که تمایلی به مشخص بودن این پروتزها ندارند، نوع دیگری از پروتزهای پارسیل وجود دارد که ساختار این نوع پروتزها به گونه ای است که فلزها همرنگ دندان بوده و در ظاهر فرد اثر منفی نخواهند داشت.

هزینه پروتز دندان به چه عواملی بستگی دارد؟

یکی از اصلی ترین مسائل در تعیین قیمت پروتز دندان، شهرت و مهارت دندانپزشک معالج است. با این حال، هزینه مواد مصرفی نیز در جای خود از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا استفاده از مواد درجه یک برای ساخت پروتزهای دندانی هم در کیفیت دندان و هم در سلامت شخص بسیار اثرگذار خواهد بود.

ناگفته نماند که در تهیه پروتزهای دندانی، لازم است که قالب بیمار به لابراتوارهای دندانپزشکی داده شده و بر اساس آن پروتز مورد نیاز ساخته شود. به همین دلیل، علاوه بر هزینه های یاد شده باید هزینه های مرتبط با لابراتوار را نیز در نظر گرفت.

اینکه مهارت دندانپزشک برای نصب دندان های مصنوعی و پروتزها اهمیت زیادی دارد، غیرقابل انکار است؛ با این حال، این مساله نباید باعث شود که بیمار هزینه های گزافی را بابت آن بپردازد. با اینکه پروتزهای دندان نسبت به ونیرها ارزان تر هستند اما برخی دندانپزشکان هزینه های بسیار بالایی را برای دستمزد خود در نظر می گیرند. به این ترتیب، بهتر است قبل از هر چیزی به دنبال یک دندانپزشک باتجربه و مورد اعتماد باشید تا مجبور به پرداخت هزینه های غیرضروری نشوید.

از طرفی، بهتر است توسط چند متخصص زیبایی نیز تحت معاینه قرار گیرید تا نوع نیاز شما دقیقا مشخص شود.

پروتز دندان و انواع آن

پروتزهای دندانی بهتر هستند یا ایمپلنت؟

در ساخت پیکره پروتزهای دندانی، تمام قسمت های دندان و لثه به طور کامل و با ظرافت خاصی ساخته می شوند. بنابراین، برای کسی که دندان یا دندان های خود را ازدست داده است، تنها دندان ها جایگزین نمی شوند و لثه های ساخته شده نیز به بهبود ظاهر دهان و دندان های شخص کمک می کند. به همین دلیل، در افرادی که به تحلیل لثه و استخوان مبتلا شده اند، استفاده از پروتزهای دندانی می تواند گزینه بسیار مناسبی باشند.

در بحث درمان های دندانپزشکی، هزینه بسیار اهمیت دارد. برای کسانی که به هزینه اهمیت زیادی می دهند، استفاده از پروتزهای دندانی بسیار به صرفه تر از کاشت دندان و ایمپلنت خواهد بود.

این مساله درباره ایمپلنت رعایت نمی شود. در اصل به بیان ساده می توان گفت که در ایمپلنت و کاشت دندان تنها یک پایه در داخل فک در نظر گرفته شده و روکش ایمپلنت بر روی آن نصب می شود. به همین دلیل، علی رغم ظاهر بسیار طبیعی ایمپلنت، اگر تحلیلی در لثه وجود داشته باشد، پوشانده نخواهد شد.

اگر شخص اهل مسواک زدن دائمی و نخ دندان کشیدن مرتب نباشد، پروتزهای دندانی برای او مناسب تر است. چون شستشو و تمیز کردن پروتزها از نگهداری ایمپلنت راحت تر صورت می گیرد.

پروتزها، مخصوصا پارسیل ها، ساختاری انعطاف پذیر دارند و به محض از دست رفتن هر کدام از دندان ها به راحتی می توانید به نحوی مطلوب آن را جایگزین نمایید.

پروتز دندان و انواع آن

استفاده از ترکیب ایمپلنت و پروتز دندانی

قبلا اشاره کردیم که با قرار گرفتن یک پروتز کامل در دهان، امکان لقی و حرکت کردن آن وجود دارد. در نتیجه خوردن غذا و حرف زدن را ممکن است با مشکل مواجه سازد. این مساله از آن جا ناشی می شود که پروتز به طور کامل لثه را می پوشاند.

از عمده دلایلی که باعث می شود افراد زیادی تمایل به استفاده از پروتزهای کامل نداشته باشند، دقیقا همین مساله است. حال اگر همین پروتز را با استفاده از ایمپلنت در دهان ثابت کنند، قطعا کارایی آن راحت تر شده و حس ناخوشایند قبل، از بین خواهد رفت.

استفاده از ترکیب ایمپلنت و پروتز کامل باعث می شود تا پروتز به کار رفته شده دقیقا مانند دندان های طبیعی فرد باشد. در نتیجه علاوه بر بهتر شدن وضعیت غذا خوردن، حرف زدن و خندیدن شخص، به شدت بر اعتماد به نفس او نیز تاثیرات مثبت به جای خواهد گذاشت.

یک پروتز دندان چقدر دوام دارد؟

بهتر است یاد آور شویم که در هر صورت، پروتز نصب شده در دهان، در ابتدا نوعی جسم خارجی اضافی به نظر می رسد. در نتیجه برای اینکه بیمار به آن عادت کند لازم است کمی زمان بگذرد.

در ابتدای کار ممکن است به دلیل التهابات بافتی، پروتز به خوبی، در جای خود قرار نگرفته باشد. در نتیجه، شخص به هنگام حرف زدن و یا غذا خوردن اذیت می شود. برای رفع این مشکل حتما باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای اصلاح وضعیت آن انجام شود.

برای اینکه پروتز دندانی به خوبی دوام داشته و مدت زمان بیشتری بتوان از آن استفاده نمود، لازم است نکات بهداشتی را به خوبی رعایت کنید. اگر پروتز را به طور کامل شستشو داده و بهداشت دهان و دندان را رعایت نمایید، یک پروتز می تواند تا آخر عمر فرد بازده خود را حفظ نماید.